کتاب بیست

دل سگ رمانی از میخائیل بولگاکف نویسنده روسی است.
دل سگ داستانی علمی-تخیلی است که بولگاکف در همان نخستین سالهای پیروزی انقلاب بلشویکی نوشت. در این داستان با طنزی تلخ نشان می‌‌دهد این مغز نیست که انسان ساز است بلکه قلب شالوده و پایه ساخت انسان است. صرف داشتن عقل نمی‌تواند « آدم » بسازد، بلکه احساس و روح انسانی است که « انسان » می‌‌سازد.
اما آنچه را بیشتر می‌‌توان عامل توقیف کتاب دانست، تشریح روحیه انقلابیون بلشویک و شباهت آنها به سگی است که به واسطه قرار دادن مغز یک انسان در کاسه سرش به تدریج شکل انسانی یافته است.
فیلمی براساس دل سگ ساخته شده است. فیلمساز با استادی فضای حاکم بر سال ???? در مسکو را نشان می‌‌دهد. آغاز فیلم دوربین شهر را از چشم یک سگ ولگرد می‌‌بیند. روزهای سرد و پر برف و باد، به گونه‌ای نشان داده می‌‌شود که بیننده خود سرما را حس می‌‌کند و ایمان می‌‌آورد که فصلی سرد، پر از طوفان و برف و سرما آغاز گشته است، در بخش های بعدی مغز سگ توسط جراح معروفی با مغز یک انسان مرده عوض می‌‌شود، سگ به تدریج شکل آدم پیدا می‌‌کند، اما از آدمیت تنها « شکل » را دارد. رفتاری بدور از شان و نزاکت دارد و نه تنها حاضر نیست آداب اجتماعی را بپذیرد که آنها را به مسخره می‌‌گیرد. پروفسور جراح تلاش فراوان می‌‌کند تا این « سگ » را « آدم » کند، اما او تمایلی به تعلیمات وی ندارد و به افکار وی می‌‌خندد و آنها را به تمسخر می‌‌گیرد. پروفسور و دستیارش از آدم شدن او ناامید می‌‌شوند و عملاً می‌‌بینند او تبدیل به انسانی شده که قوانین و اصول اجتماعی را به راحتی زیر پا می‌‌گذارد. برخوردهای تند و غیر اصولی این سگ آدم نما آنها را به این نتیجه می‌‌رساند که باید وی را به جای اولش برگردانند تا او تنها بتواند به عنوان یک سگ ولگرد در کوچه و پس کوچه‌های مسکو به زندگی ادامه دهد.

تخم مرغ‌های شوم اثری علمی تخیلی دیگری از میخائیل بولگاکف نویسنده روس است. این رمان به قلم پونه معتمد از روسی به فارسی ترجمه شده‌است.

 زندگی‌نامه میخائیل بولگاکف